خبر جمع کن

گردآوری و ترجمه: آذین بذرافشان

آیا فکر می‌کنید کودک شما مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یا اختلال ADHD است؟ در این مقاله، به نحوه‌ی تشخیص علائم و نشانه‌های اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی پرداخته شده است و پیشنهاداتی در اختیار شما قرار می‌دهد.

«علائم بیش‌فعالی در کودکان و راه‌های درمان آن چیست؟ – بخش نخست» را در وبلاگ کتاب هدهد بخوانید.

فهرست محتوا

چگونه والدین با مدیریت رفتار خود می‌توانند از بروز اختلال ADHD پیشگیری کنند؟

آیا تنبیه‌ کردن کودک مبتلا به اختلال ADHD باعث تغییر رفتارش می‌شود؟

آموزش مهارت توجه را از اوایل کودکی شروع کنید

اختلال ADHD و جنسیت چه رابطه‌ای با هم دارند؟

شناخت اختلال ADHD در دختران

شناخت اختلال ADHD در پسران

چگونه به کودک مبتلا به اختلال ADHD کمک کنیم؟

نکات مربوط به والدین برای کودکان مبتلا به اختلال ADHD

توصیه‌هایی برای مدارس در رابطه با کودکان مبتلا به اختلال ADHD

داروهای اختلال ADHD برای کودکان

آیا داروهای اختلال ADHD بی‌خطرند؟
چه داروهایی استفاده می‌شوند؟
عوارض جانبی رایج داروهای اختلال ADHD
عوارض جانبی نادر داروهای اختلال ADHD
آیا می‌توان اختلال ADHD را بدون دارو درمان کرد؟
‌ مسئولیت درمان اختلال ADHD
منابع

چگونه والدین با مدیریت رفتار خود می‌توانند از بروز اختلال ADHD پیشگیری کنند؟

بسیاری از درمانگران بر این باورند که والدین با مدیریت رفتارشان می‌توانند رفتار کودک را هم تحت‌تأثیر قرار دهید.

اولین قدم در مدیریت رفتار، ایجاد رابطه‌ی مثبت بین فرزند و والدین است. درمانگران می‌گویند هر روز اوقات مفیدی را با کودک بگذرانید. در این مدت، به او اجازه دهید فعالیتی را انتخاب کند. سپس دور از هرگونه دغدغه‌ای از بودن با فرزندتان لذت ببرید و به علایق او توجه کنید.

در قدم بعدی، هنگامی‌که کودک رفتار خوبی داشت، او را تشویق کنید. از کودکان بابت کار خوب‌شان تشکر کنید و برای‌ آن‌ها پاداشی در نظر بگیرید. کارشناسان به والدین توصیه می‌کنند که حداقل ۵ بار در روز به رفتار خوب کودک خود توجه کنند و او را تحسین نمایند.

متناسب با سن فرزندتان انتظاراتی معقول از او داشته باشید. به‌طور شفاف، برای کودک‌تان توضیح دهید که در چه صورتی به او پاداش خواهید داد. اگر چندین جایزه برای او در نظر دارید، اجازه دهید فرزندتان از بین آن‌ها انتخاب کند که کدام را می‌خواهد.

برای کودک مهم است که بداند از او چه انتظاری دارید. وقتی با او صحبت می‌کنید به چشمانش نگاه کنید. سپس تمام دستورالعمل‌ها را بسیار مشخص، ساده و مختصر بیان کنید و با صدای آرام آن‌ها را توضیح دهید. از فرزندتان بخواهید که دستورالعمل‌ها را دوباره تکرار کند تا مطمئن شوید که آن‌ها را درک کرده‌ است.

در نهایت، ثابت‌قدم باشید. برای مثال، اگر همیشه به رفتار خوبش پاداش ندهید، کودک دچار تناقض می‌شود.

آیا تنبیه‌ کردن کودک مبتلا به اختلال ADHD باعث تغییر رفتارش می‌شود؟

آخرین مرحله در مدیریت رفتار، تنبیه مناسب برای رفتار بد است.

دقت کنید که رفتار بد را به‌طور شفاف برای کودک توضیح دهید. به این ترتیب مطمئن خواهید شد که او انتظارات موجود را درک کرده‌ است.

در ابتدا، رفتارهای مناسب و قابل‌قبول را برای کودک توضیح دهید و در ادامه، پاداش‌هایی را که برای او در نظر گرفته‌اید، نام ببرید. در نهایت، پیامدهای منفی برای رفتارهای بد را توضیح دهید.

مقاوم باشید. خیلی خشن نباشید. تنبیه کردن برای رفتار غیرقابل‌قبول هرگز نباید ظالمانه و توهین‌آمیز باشد. و هرچقدر هم ناامید و درمانده باشید، نباید احساسات‌تان را در تنبیه کودک منعکس کنید.

برای اینکه رفتاردرمانی مؤثر واقع شود، رفتارهایی را که از کودکان انتظار می‌رود و حتی عواقب‌شان را مدام به آن‌ها یادآوری کنید. قوانین لازم، عواقب و پاداش‌ها را یادداشت کنید. سپس آن را جایی قرار دهید که کودک بتواند ببیند. برای کودکان خردسال تصاویر را چاپ کنید یا آن‌ها را بکشید.

کودکان مبتلا به اختلال ADHD به بازخورد مکرر درباره‌ی پیشرفت خود نیاز دارند. آن‌ها در اهداف کوتاه‌مدت بهتر عمل می‌کنند. سیستم جایزه‌دهی را تغییر دهید تا خسته نشوند.

آموزش مهارت توجه را از اوایل کودکی شروع کنید

با کودک پیش‌دبستانی خود بازی کنید، لگو بسازید و با هم پازل درست کنید. این‌ فعالیت‌ها تمرین خوبی برای ایجاد مهارت توجه هستند. روش دیگر برای یادگیری مهارت توجه، کتاب خواندن برای کودک است. محبت زیاد به کودک او را آرام می‌کند و باعث می‌شود به محیط پیرامونش بیشتر توجه کند.

برخی کارشناسان فکر می‌کنند تماشای تلویزیون مانع از آن می‌شود که کودک توجه کردن را یاد بگیرد، اما همه با این نظر موافق نیستند. فارغ از اینکه تلویزیون باعث کمبود توجه می‌شود یا نه، آکادمی اطفال آمریکا می‌گوید کودکان زیر ۱۸ ماه می‌بایست خیلی کم تلویزیون تماشا کنند؛ همچنین این آکادمی می‌گوید در ۲ تا ۵ سالگی، کودکان نباید بیش از یک ساعت در روز تلویزیون تماشا کنند. اما به‌طور کلی، گفت‌و‌گوی (تماس) تصویری برای کودکان نوپا و نوزادان، در هر سنی، ایرادی ندارد.

اختلال ADHD و جنسیت چه رابطه‌ای با هم دارند؟

بنا بر مطالعات مراکز کنترل و پیشگیری بیماری[۱] تشخیص اختلال ADHD در پسران سه‌ برابر بیشتر از دختران است. این اختلاف به این معنی نیست که دختران کمتر مستعد پذیرش این اختلال هستند؛ بلکه به این دلیل است که علائم اختلال ADHD در دختران به‌ شکل متفاوتی بروز می‌کند. علائم اختلال ADHD در دختران اغلب نامحسوس‌تر است، در نتیجه شناسایی آن‌ها نیز دشوارتر می‌نماید.

بر اساس تحقیقات، پسران مبتلا به اختلال ADHD به‌طور معمول، علائم را به صورت واکنش‌های بیرونی‌ای مانند دویدن و شتاب‌زدگی نشان می‌دهند؛ ولی علائم این اختلال در دختران اغلب درونی است و به‌ شکل کم‌توجهی و اعتماد‌به‌نفس پایین بروز می‌کند. پسران مبتلا به اختلال ADHD پرخاشگری‌های فیزیکی دارند، در‌حالی‌که پرخاشگری‌های دختران بیشتر کلامی است.

اغلبِ دختران مبتلا به اختلال ADHD مشکلات رفتاری کمتری از خود نشان می‌دهند. به همین دلیل، مشکلات آن‌ها نادیده گرفته می‌شود. در نتیجه، برای ارزیابی یا درمان ارجاع داده نمی‌شوند. متأسفانه همین مسئله هم منجر به بروز مشکلات بیشتری در آینده خواهد شد.

همچنین بر اساس تحقیقات، اختلال ADHD تشخیص‌داده‌نشده بر عزت ‌نفس دختران تأثیر منفی می‌گذارد. حتی می‌تواند سلامت روانی آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد. پسران مبتلا اغلب درماندگی‌های خود را بروز می‌دهند. اما دختران معمولاً درد و عصبانیت‌شان را در خود می‌ریزند. این امر آن‌ها را بیشتر در معرض خطر افسردگی، اضطراب و اختلال پُرخوری قرار می‌دهد. این دختران بیشتر از دختران دیگر در مدرسه، محیط‌های اجتماعی و روابط شخصی دچار مشکل می‌شوند.

[۱]. Centers for Disease control and prevention

شناخت اختلال ADHD در دختران

بی‌توجهی و نادیده‌ گرفتن موضوعات اغلب از علائم این اختلال در دختران است. رفتارهای بیش‌فعالی را به‌راحتی می‌توان در خانه و کلاس شناسایی کرد؛ زیرا کودک نمی‌تواند آرام بنشیند و رفتاری تکانشی یا خطرناک دارد. اما رفتارهای ناشی از اختلال کم‌توجهی اغلب نامحسوس هستند. کودک در کلاس اخلال ایجاد نمی‌کند، اما در انجام دادن تکالیفش اشتباه می‌کند. او فراموشکار است و «گیج» به نظر می‌رسد و اغلب از او به‌عنوان فردی تنبل یا ناتوان در یادگیری یاد می‌شود.

علائم دختران مانند پسران آشکار نیست. در ادامه، برخی از این علائم را ذکر می‌کنیم:

• گوشه‌گیری و درخود فرو‌رفتگی
• عزت نفس پایین
• اضطراب
• اختلال فکری
• مشکل در عملکرد تحصیلی
• بی‌توجهی یا تمایل به «خیال‌پردازی»
• مشکل در تمرکز
• به نظر می‌رسد به سخنان‌تان گوش نمی‌دهد
• پرخاشگری کلامی مانند مسخره کردن، طعنه زدن یا ناسزاگویی

بستن من بیش فعالم ۷۰,۰۰۰ ریال

سام گفتنی های بسیار دارد او راه هایی را برای تمرکز کردن ، منظم شدن ، توجه کردن ، حفظ آرامش، به خاطر سپردن چیزهای مختلف ، دوست یابی و ایجاد حس خوب در مورد خودش و نحوه ی کنار آمدن با اختلال کاستی توجه و پیش فعالی می شناسد .

افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن آشنایی با اختلال بیش فعالی ۹۰,۰۰۰ ریال در این کتاب با اختلال بیش‌فعالی، اختلال بیش‌فعالی در بزرگسالان، داروهای اختلال بیش فعالی، علائم بروز و روش‌های درمان آن‌ها آشنا می‌شویم. افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن اختلال کاهش توجه – مجموعه‌ی سلامت من ۱۹۰,۰۰۰ ریال در این کتاب با اختلال کاهش توجه یا بیش‌فعالی آشنا می‌شوید. کتاب درباره نشانه‌های این اختلال، تشخیص و راه‌های درمان آن اطلاعات مفیدی به مخاطب نوجوان ارائه می‌دهد. افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن من گاستون شیطون هستم ۲۳۰,۰۰۰ ریال این گاستون است. یک اسب شاخدار کوچولو، مثل همه‌ی اسب‌های دیگر... یا تقریبا مثل همه‌ی اسب‌های دیگر! گاستون بعضی وقت‌ها ناراضی است، بعضی وقت‌ها راضی نیست. بعضی وقت‌ها میترسد. بعضی وقت‌ها عصبانی است. و بعضی وقت‌ها خوشحال. همه‌ی این‌ها احساسات او هستند. و گاستون همه‌ی این حس‌ها را تجربه می‌کند؛ مثل تو. افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view کتاب با موضوع بیش‌فعالی در کودکان شناخت اختلال ADHD در پسران

پسران بیشتر از دختران علائم بیش‌فعالی و تکانشگری را از خود بروز می‌دهند. اما تصور اینکه همه‌ی پسران مبتلا این‌گونه رفتار می‌کنند، اشتباه است. برخی پسران جنبه‌های بی‌توجهی این اختلال را نشان می‌دهند. از آنجایی که این رفتار از نظر فیزیکی مخرب نیست، این اختلال در آن‌ها تشخیص داده نمی‌شود.

در بیشتر موارد، پسران مبتلا به اختلال ADHD علائمی را نشان می‌دهند که اکثر مردم از این اختلال انتظار دارند. این علائم عبارت‌اند از:

• شتاب‌زدگی و برون‌ریزی
• بیش‌فعالی مانند دویدن و ضربه زدن
• عدم تمرکز، از جمله بی‌توجهی
• ناتوانی در آرام نشستن
• پرخاشگری فیزیکی
• بیش‌از‌حد صحبت کردن
• قطع کردن پی در پی مکالمات و فعالیت‌های دیگران

علائم اختلال کم‌توجهی_بیش‌فعالی ممکن است در پسران و دختران متفاوت باشد، اما در هر حال درمان آن‌ امری حیاتی است. علائم اختلال ADHD با افزایش سن کاهش می‌یابد، اما باز هم ممکن است بر بسیاری از حوزه‌های زندگی فرد تأثیر بگذارند. افراد مبتلا به اختلال ADHD اغلب با مدرسه، کار و روابط خود درگیرند؛ همچنین احتمال ابتلا به اضطراب، افسردگی و اختلالات یادگیری در آن‌ها بیشتر است.

چگونه به کودک مبتلا به اختلال ADHD کمک کنیم؟

فارغ از اینکه علائم کم‌توجهی، بیش‌فعالی و تکانشگری کودک شما به دلیل اختلال ADHD باشد یا نه، در صورت درمان نکردن کودک، این رفتار‌ها مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. کودکی که نمی‌تواند تمرکز کند یا احساساتش را کنترل کند، در مدرسه با مشکل روبه‌رو می‌شود، دائم به دردسر می‌افتد و کنار آمدن با دیگران و پیدا کردن دوست برایش دشوار خواهد شد. این ناامیدی‌ها و دشواری‌ها باعث کاهش عزت نفس و همچنین ایجاد اصطکاک و تنش برای کل خانواده می‌شود.

اما درمان می‌تواند تفاوت چشمگیری در علائم فرزند شما ایجاد کند. کودک شما قادر خواهد بود با حمایت مناسب مسیر موفقیت را در همه‌ی زمینه‌های زندگی طی کند.

اگر کودک شما با علائمی شبیه اختلال ADHD دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، منتظر کمک حرفه‌ای نباشید و با این موارد شروع کنید: رژیم غذایی بهتر، برنامه‌ی ورزشی و اصلاح محیط خانه برای به حداقل رساندن عوامل حواس‌پرتی.

اگر تشخیص اختلال ADHD قطعی شد می‌توانید با کمک پزشک، درمانگر و مدرسه، برنامه‌ی درمانی مشخصی تنظیم کنید که نیازهای خاص کودک‌تان را برآورده کند. درمان مؤثر اختلال ADHD در دوران کودکی شامل این موارد می‌شود: رفتاردرمانی، آموزش والدین، حمایت اجتماعی و مساعدت اولیای مدرسه.

نکات مربوط به والدین برای کودکان مبتلا به اختلال ADHD

اگر کودک شما بیش‌فعال، بی‌توجه یا واکنشگراست و انرژی زیادی صرف می‌کنید تا به حرف‌تان گوش دهد و آرام بنشیند، نظارت مداوم بر او بسیار خسته‌کننده و طاقت‌فرسا خواهد بود. گاهی اوقات احساس می‌کنید همه چیز در کنترل فرزندتان است و او برای شما تعیین‌تکلیف می‌کند. اما می‌توانید کنترل اوضاع را به دست بگیرید و در عین حال، به کودک خود کمک کنید تا از توانایی‌هایش نهایت استفاده را ببرد.

تربیت نادرست کودک باعث اختلال کمبود توجه نمی‌شود، اما راهبردهای مؤثری در تربیت وجود دارد که تا حد بسیار زیادی رفتارهای مشکل‌ساز را اصلاح می‌کند. کودکان مبتلا به اختلال ADHD به ساختاری مشخص، باثبات و رابطه‌ای شفاف نیاز دارند؛ همچنین محتاج عشق، حمایت و تشویق فراوان هستند.

والدین بدون آنکه انرژی طبیعی، بازیگوشی و حس منحصر‌به‌فرد کودک را سرکوب کنند، می‌توانند علائم اختلال ADHD را کاهش دهند.

مواظب خودتان باشید تا بتوانید از فرزند خود بهتر مراقبت کنید. تغذیه‌ی درست داشته باشید، ورزش کنید، به اندازه‌ی‌ کافی بخوابید، راه‌هایی برای کاهش استرس پیدا کنید و از خانواده و دوستان، همچنین دکتر و معلمان کودک‌تان کمک بخواهید.

دستورکاری ترتیب دهید و به آن پایبند باشید. به کودک کمک کنید تا برنامه‌ی روتین روزانه‌ی خود را دنبال کند. او را با فعالیت‌های سالم سرگرم کنید. به این طریق به او کمک می‌کنید تا منظم و متمرکز بماند.

انتظارات مشخصی را تعیین کنید. قوانین رفتاری را ساده کنید و برایش توضیح دهید که در صورت اطاعت از این قوانین یا سرپیچی از آن‌ها چه اتفاقی خواهد افتاد.

کودک‌تان را به ورزش کردن و خوابیدن تشویق کنید. فعالیت جسمانی باعث بهبود تمرکز و رشد مغز می‌شود. از همه مهم‌تر اینکه سبب می‌شود کودکان مبتلا به اختلال ADHD راحت‌تر بخوابند. این اقدام به‌نوبه‌ی خود می‌تواند علائم اختلال را کاهش دهد.

به کودک خود کمک کنید تا درست غذا بخورد. برای مدیریت علائم اختلال ADHD، وعده‌های غذایی یا میان‌وعده‌ها را هر سه ساعت یک بار تعیین کنید و مصرف غذاهای ناسالم (هله‌هوله) و شیرینی‌جات را کم کنید.

به فرزندتان بیاموزید که چگونه دوست پیدا کند. به او کمک کنید شنونده‌ی بهتری باشد. به او یاد دهید که چهره و زبان بدن افراد را بخواند و با دیگران راحت‌تر ارتباط برقرار کند.

توصیه‌هایی برای مدارس در رابطه با کودکان مبتلا به اختلال ADHD

بدیهی است که اختلال ADHD مانع یادگیری می‌شود. بی‌شک هنگامی‌که دور کلاس می‌دوید یا موقع تدریس معلم، در عالم هپروت به سر می‌برید، نمی‌توانید چیزی یاد بگیرید. به آنچه مدرسه از بچه‌ها می‌خواهد انجام دهند، خوب فکر کنید: بی‌حرکت نشستن، به‌آرامی گوش کردن، دقت کردن، درس را دنبال کردن و تمرکز کردن. این‌ها همان کارهایی هستند که کودکان مبتلا به اختلال ADHD به‌سختی می‌توانند انجام دهند، نه به این دلیل که تمایل ندارند، بلکه مغزشان به آن‌ها اجازه نمی‌دهد.

اما این بدان معنا نیست که این کودکان نمی‌توانند در مدرسه موفق شوند. راه‌های زیادی وجود دارد که والدین و معلمان می‌توانند برای کمک به این کودکان در کلاس درس انجام دهند. طبق این برنامه نقاط ضعف و قوت هر کودک ارزیابی می‌شود. سپس راهکارهای خلاقانه‌ای برای کمک به تمرکز آن‌ها ارائه می‌شود تا بتوانند تکالیف‌شان را ادامه دهند و در حد استعدادشان بیاموزند.

داروهای اختلال ADHD برای کودکان آیا داروهای اختلال ADHD بی‌خطرند؟

بر اساس گزارش مؤسسه‌ی ملی سلامت روان[۱] هدف هریک از داروهای اختلال ADHD کاهش علائم است. برخی داروها به افزایش تمرکز کودک کمک می‌کند. همراه با رفتاردرمانی و مشاوره، دارو می‌تواند علائم اختلال ADHD را کنترل کند.

داروی اختلال ADHD بی‌خطر و مؤثر است، خطرات آن ناچیز است و مزایایش کاملاً مستند است. با وجود این، نظارت درست پزشکی اهمیت دارد. شاید در برخی کودکان عوارض جانبی دارو نسبت‌به دیگران بیشتر باشد. پزشک با تغییر دوز دارو یا تغییر نوع دارو می‌تواند بسیاری از این موارد را کنترل کند.

[۱]. National Institute of Mental Health

چه داروهایی استفاده می‌شوند؟

چندین دارو برای درمان علائم اختلال ADHD تجویز می‌شود، که شامل موارد زیر است:

• داروهای ضدافسردگی
• محرک‌ها
• غیرمحرک‌ها

محرک‌ها متداول‌ترین روش درمانی برای اختلال ADHD هستند.

دادن ماده‌ی محرک به کودکِ بیش‌فعال شاید متناقض به نظر برسد، اما دهه‌ها تحقیق و استفاده نشان داده است که این داروها بسیار مؤثرند. محرک‌ها روی کودکانی که اختلال ADHD دارند، بیش‌از‌حد اثر آرام‌بخش دارند و به همین دلیل از آن‌ها استفاده می‌شود. اغلب این داروها با سایر روش‌های درمانی ترکیب می‌شوند و نتایج بسیار موفقیت‌آمیزی به همراه دارند.

چهار نوع محرک وجود دارد:

• متیل فنیدات (ریتالین)
• دکستروآمفتامین (دکسدرین)
• دکستروآمفتامین-آمفتامین
• لیزدکسامفتامین (ویوانس)

علائم و سابقه‌ی سلامتی کودک شما نوع دارویی را که پزشک تجویز می‌کند، تعیین خواهد کرد. شاید لازم باشد دکتر قبل از یافتن داروی مؤثر، داروهای دیگر را نیز امتحان کند.

عوارض جانبی رایج داروهای اختلال ADHD

طبق گزارش مؤسسه‌ی ملی سلامت روان، کاهش اشتها، مشکلات خواب، ناراحتی معده یا سردرد از عوارض جانبی محرک‌هاست.

شاید پزشک برای کاهش برخی از این عوارض جانبی به تنظیم دوز دارو نیاز داشته باشد. بیشتر عوارض جانبی پس از چندین هفته استفاده از بین می‌رود. اگر عوارض جانبی ادامه داشت، از پزشک کودک‌تان بخواهید داروی دیگری را امتحان کند.

عوارض جانبی نادر داروهای اختلال ADHD

شاید داروهای اختلال ADHD عوارض جانبی نادر، اما بسیار جدی‌ای داشته باشند که عبارت‌اند از:

تیک عصبی: داروهای تحریک‌کننده شاید باعث ایجاد حرکات یا صداهای غیر‌ارادی تکرار‌شونده در کودکان شوند. به این حرکات و اصوات تیک عصبی گفته می‌شود.

حمله‌ی قلبی، سکته یا مرگ ناگهانی: سازمان معتبر غذا و دارو (FDA) هشدار داده است که افراد مبتلا به اختلال ADHD که سابقه‌ی بیماری‌های قلبی دارند، اگر از داروهای محرک استفاده کنند، احتمال حمله‌ی قلبی، سکته‌ی مغزی یا مرگ ناگهانی‌شان بیشتر خواهد بود.

مشکلات روانی دیگر: برخی افرادی که از داروهای محرک استفاده می‌کنند، گاه دچار مشکلات روانی می‌شوند. این موارد شامل شنیدن صدا و دیدن چیزهایی است که وجود ندارند. با پزشک کودک‌تان درباره‌ی هر‌گونه سابقه‌ی خانوادگی در رابطه با مشکلات روانی صحبت کنید.

افکار خودکشی: شاید برخی افراد افسردگی را تجربه کنند یا به خودکشی فکر کنند. هرگونه رفتار غیر‌عادی را به پزشک کودک‌تان گزارش دهید.

آیا می‌توان اختلال ADHD را بدون دارو درمان کرد؟

اگر حاضر نیستید به کودک خود دارو بدهید، با پزشک او درباره‌ی رفتار‌درمانی یا روان‌درمانی صحبت کنید. این دو راهکار هر دو می‌توانند درمان‌های موفقیت‌آمیزی برای اختلال ADHD باشند.

پزشک می‌تواند شما را به یک درمانگر یا روان‌پزشک معرفی کند تا وی به کودک‌تان یاد دهد چگونه با علائم اختلال ADHD کنار بیاید.

شاید لازم باشد برخی کودکان در جلسات گروه‌درمانی شرکت کنند.

‌ مسئولیت درمان اختلال ADHD

همه‌ی داروها، از جمله داروهایی که برای درمان علائم اختلال ADHD استفاده می‌شوند، فقط در صورتی بی‌خطرند که به‌درستی و بجا از آن‌ها استفاده شود. به همین دلیل، باید یاد بگیرید و به کودک‌تان نیز یاد دهید که فقط دارویی را که پزشکش تجویز کرده، طبق دستورالعمل او مصرف کند. در غیر این صورت، ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد.

تا زمانی‌که کودک به اندازه‌ی کافی بزرگ شود که بتواند خودش به‌طور عاقلانه دارویش را مصرف کند، والدین باید خود هر روز به کودک دارو بدهند. با مدرسه‌ی کودک خود هماهنگ کنید تا دارو به‌موقع و صحیح به کودک خورانده شود.

منابع

https: //www.‎ helpguide.‎ org/articles/add-اختلال ADHD ‎/attention-deficit-disorder-اختلال ADHD -in-children. htm
https: //www.‎ webmd.‎ com/add-اختلال ADHD ‎/childhood-اختلال ADHD /اختلال ADHD -symptoms-age
https: //www.‎ webmd.‎ com/add-اختلال ADHD ‎/childhood-اختلال ADHD ‎/preventing-اختلال ADHD
https: //www.‎ healthline.‎ com/health/اختلال ADHD /اختلال ADHD -symptoms-in-girls-and-boys#Recognizing-اختلال ADHD -in-Boys
https: //www.‎ healthline.‎ com/health/اختلال ADHD -medication-children#takeaway

نوشته علائم بیش‌فعالی در کودکان و راه‌های درمان آن چیست؟ – بخش دوم اولین بار در کتاب هدهد پدیدار شد.

گردآوری و ترجمه: آذین بذرافشان

آیا فکر می‌کنید کودک شما مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی یا اختلال ADHD است؟ در این مقاله، به نحوه‌ی تشخیص علائم و نشانه‌های اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی پرداخته شده است و پیشنهاداتی در اختیار شما قرار می‌دهد.

فهرست محتوا

اختلال ADHD چیست؟

چگونه متوجه شویم که رفتار کودک طبیعی است یا نشانه‌ای از اختلال ADHD است؟

افسانه‌ها و حقایقی درباره‌ی اختلال ADHD

اختلال ADHD چه علائمی دارد؟

چگونه می‌توان علائم اختلال ADHD را در هر سنی تشخیص داد؟

اختلال ADHD در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی

اختلال ADHD در کودکان دبستانی

اختلال ADHD در نوجوانان

جنبه‌های مثبت اختلال ADHD در کودکان

• خلاقیت
• انعطاف‌پذیری
• اشتیاق و خودانگیختگی
• انرژی و انگیزه

آیا کودک من به اختلال ADHD دچار است؟

آیا مراقبت‌های قبل از تولد می‌تواند به جلوگیری از اختلال ADHD کمک کند؟

آیا رژیم غذایی در جلوگیری از اختلال ADHD نقش دارد؟

آیا داشتن یک برنامه‌ی روتین به جلوگیری از اختلال ADHD کمک می‌کند؟

چگونه والدین با مدیریت رفتار خود می‌توانند از بروز اختلال ADHD پیشگیری کنند؟

‌
اختلال ADHD چیست؟

طبیعی است که کودکان گاهی اوقات انجام دادن تکالیف‌شان را فراموش کنند، در کلاس خیال‌بافی کنند، بدون فکر رفتار کنند یا سر میز شام وول بخورند و بی‌قراری کنند. اما بی‌توجهی، رفتارهای تکانشی[۱] و بیش‌فعالی از علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی است که در بعضی مواقع، با عنوان اختلال نقص توجه یا  ADHDشناخته می‌شود.

اختلال ADHD نوعی اختلال عصبی_تکاملی شایع است که معمولاً در دوران اولیه‌ی کودکی و قبل از ۷سالگی ظاهر می‌شود. اختلال ADHD مهار واکنش‌های خود‌به‌خودی را برای کودکان دشوار می‌کند؛ منظور واکنش‌هایی است که می‌تواند همه چیز از جمله حرکت، گفتار و توجه کودک را تحت‌تأثیر قرار دهد. همه‌ی ما بچه‌هایی را می‌شناسیم که نمی‌توانند آرام بنشینند. آن‌ها به حرف کسی گوش نمی‌دهند، از دستورها پیروی نمی‌کنند یا حرف‌های نسنجیده می‌زنند. گاهی اوقات به این کودکان برچسب «دردسرساز» می‌زنند یا به دلیل تنبل بودن یا بی‌نظمی به‌شدت از آن‌ها انتقاد می‌کنند؛ در‌حالی‌که این کودکان مبتلا به اختلال ADHD هستند.

[۱]. رفتارهای تکانشی رفتارهایی هستند که به صورت لحظه‌ای، بدون تأمل روی نتایج آن‌ها و بدون تحلیل و ارزیابی دستاوردهای مثبت و منفی انجام می‌شوند. رفتارهای تکانشی در زبان عامه‌ی مردم به عنوان رفتار ناپخته، رفتارهای نابالغانه و رفتارهای عجولانه شناخته می‌شوند.

چگونه متوجه شویم که رفتار کودک طبیعی است یا نشانه‌‌ای از اختلال ADHD است؟

تشخیص اختلال ADHD از رفتار طبیعی کودک دشوار است. اگر فقط چند علامت در کودک دیدید که در برخی شرایط بروز می‌کند، به احتمال زیاد او مبتلا به اختلال ADHD نیست. اما اگر کودک‌تان بیشترِ نشانه‌های اختلال ADHD را در موقعیت‌های گوناگون (مدرسه، خانه و هنگام بازی) از خود نشان می‌دهد، وقت آن است که دقیق‌تر با این مسئله برخورد کنید.

زندگی با کودک مبتلا به اختلال ADHD گاه کاری سخت و طاقت‌فرساست. اما روش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به فرزند خود انجام دهید و آرامش بیشتری در خانواده ایجاد کنید.

افسانه‌ها و حقایقی درباره‌ی اختلال ADHD

باور غلط: همه‌ی کودکان مبتلا به اختلال ADHD بیش‌فعال هستند.

واقعیت: بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال ADHD بیش‌فعال نیستند، اما بی‌توجه‌اند. این کودکان معمولاً خیالاتی و بی‌انگیزه به نظر می‌رسند.

باور غلط: کودکان مبتلا به اختلال ADHD هرگز نمی‌توانند به چیزی توجه کنند.

واقعیت: کودکان مبتلا به اختلال ADHD اغلب، فقط بر فعالیت‌هایی متمرکز می‌شوند که از آن‌ها لذت می‌برند. اما اگر وظیفه‌ی پیش‌رو خسته‌کننده و تکراری باشد، هرچقدر هم که تلاش کنند، باز در حفظ تمرکز مشکل دارند.

باور غلط: کودکان مبتلا به اختلال ADHD اگر بخواهند، می‌توانند رفتار بهتری داشته باشند.

واقعیت: این کودکان تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند که بچه‌ی خوبی باشند، اما هنوز نمی‌توانند آرام بنشینند، ساکت بمانند یا توجه کنند. آن‌ها شاید سرکش و نافرمان به نظر برسند، اما این بدان معنی نیست که از قصد چنین کاری می‌کنند.

باور غلط: با بزرگ شدن کودک اختلال ADHD از بین می‌رود.

واقعیت: اختلال ADHD غالباً تا بزرگسالی ادامه می‌یابد؛ بنابراین منتظر نمانید که این مشکل به‌مرور زمان از بین برود. درمان به کودک شما کمک می‌کند تا علائم را مدیریت کند و آن‌ها را به حداقل برساند.

باور نادرست: دارو بهترین گزینه‌ی درمانی برای اختلال ADHD است.

واقعیت: داروها اغلب برای اختلال کمبود توجه تجویز می‌شوند، اما شاید بهترین گزینه برای کودک شما نباشند. درمان مؤثر برای اختلال ADHD شامل آموزش، رفتاردرمانی، حمایت در خانه و مدرسه، ورزش و تغذیه‌ی مناسب است.

اختلال ADHD چه علائمی دارد؟

در بیشتر مواقع، وقتی‌که مردم به اختلال کمبود توجه فکر می‌کنند، کودکی خارج از کنترل را تصور می‌کنند که دائم در حال حرکت است و از در‌و‌دیوار بالا می‌رود و همه چیز را به هم می‌ریزد! اما واقعیت بسیار پیچیده‌تر از این تصورات است. برخی کودکانِ مبتلا به اختلال ADHD بیش‌فعال‌اند؛ در‌حالی‌که برخی دیگر آرام نشسته‌اند، ولی فکرشان کیلومترها دورتر در حال پرواز است. برخی از آن‌ها، روی کار مورد علاقه‌شان تمرکز زیادی دارند، اما به‌سختی می‌توانند به غیر از آن کار دیگری انجام دهند. این در حالی‌ است که میزان بی‌توجهی‌ برخی دیگر بسیار اندک است، ولی به‌شدت رفتارهای تکانشی دارند.

نشانه‌های کودک مبتلا به اختلال نقص توجه بسته به اینکه کدام ویژگی‌ در او غالب است، متغیر است.

کودکان مبتلا ممکن است:

• بی‌توجه باشند، اما بیش‌فعال نباشند و رفتارهای تکانشی نداشته باشند.
• بیش‌فعال باشند و رفتارهای تکانشی داشته باشند، اما بتوانند تمرکزشان را حفظ کنند.
• بی‌توجه و بیش‌فعال باشند و علاوه‌بر آن رفتارهای تکانشی هم داشته باشند (که رایج‌ترین شکل اختلال ADHD است).

کودکانی که اختلال کمبود توجه دارند، اغلب نادیده گرفته می‌شوند؛ زیرا مخل آرامش نیستند. با وجود این، بی‌توجهی نیز عواقبی در پی دارد؛ برای مثال، این کودکان به دلیل لجبازی و نافرمانی در روابط‌شان با والدین و معلمان به مشکل برمی‌‌خورند، در مدرسه عملکردی ضعیف دارند یا به دلیل رعایت نکردن قوانین در حین بازی، با بچه‌های دیگر درگیر می‌شوند.

چگونه می‌توان علائم اختلال ADHD را در هر سنی تشخیص داد؟

سه نوع اختلال ADHD وجود دارد:

• بیش‌فعالی-تکانشگری
• بی‌توجهی
• حالت ترکیبی

هرکدام نیز علائم متفاوتی دارند که با افزایش سن تغییر می‌کند.

اختلال ADHD در کودکان نوپا و پیش‌دبستانی

بچه‌های کوچک فعال و سرکش‌اند. پس چگونه می‌توان تشخیص داد که آیا بچه‌ای به اختلال ADHD مبتلاست یا نه؟ رفتار آن‌ها معمولاً بی‌قاعده است.

دکتر استیون کاف[۱]، از دانشگاه بهداشت فلوریدا، در جکسون‌ویل، می‌گوید: «این بچه‌ها می‌دوند، می‌پرند و از همه چیز بالا می‌روند. آن‌ها نمی‌توانند آرام بنشینند و مدام پُر‌حرفی می‌کنند.» آن‌ها اغلب «بی‌قرار» یا «مدام در رفت‌و‌آمد» توصیف می‌شوند.

راسل بارکلی[۲]، دارای مدرک دکترا از دانشگاه پزشکی کارولینای جنوبی، رفتار ناآرام آن‌ها را این‌گونه توصیف می‌کند: «آن‌ها به‌راحتی نمی‌توانند بر کاری تمرکز کنند، حتی روی داستان قبل از خواب!»

اما برخی از این کودکان روی مواردی که به آن علاقه‌ دارند می‌توانند تمرکز کنند؛ چیزهایی مثل اسباب‌بازی‌های خاص یا بازی‌های ویدئویی.

[۱]. Dr.‎ Steven Cuffe

[۲]. Russell A.‎ Barkley

اختلال ADHD در کودکان دبستانی

همه‌ی کودکان مبتلا به اختلال ADHD بیش‌فعال نیستند. اما اگر کودکی این‌گونه باشد، مشکلش در طول سال‌های مدرسه مشخص می‌شود. این کودکان نمی‌توانند تمرکز کنند و در تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی مسائل با مشکل رو‌به‌رو می‌شوند. بارکلی می‌گوید: «آنچه شاهدش هستید، ظهور اختلالی به غایت پیچیده است.»

از سوی دیگر، چنین کودکانی بیش از بچه‌های هم‌سن‌و‌سال‌ خود با موارد زیر مشکل دارند:

• رفاقت
• انجام دادن نوبتی کارها
• به دیگران اجازه‌ی صحبت دادن
• به پایان رساندن تکالیف و کارهای روزمره
• تمام کردن کارهایی مانند مشق‌شب یا یک کتاب

همچنین بارکلی اضافه می‌کند که شاید کودک مبتلا به اختلال ADHD هیجانی و احساساتی باشد. اگر چیزی او را ناراحت کند، شما به‌وضوح متوجه ناراحتی او خواهید شد. اگر بگویید احتمالاً عصر او را به سینما می‌برید، بدون وقفه درباره‌ی آن از شما سؤال می‌کند. اما اگر برنامه‌ی سینما رفتن کنسل شود، به‌شدت عصبانی خواهد شد.

گاه این کودکان بدون فکر کردن اقدام می‌کنند؛ بنابراین همواره در معرض حوادث گوناگون قرار دارند.

دکتر کاف می‌گوید هیچ آزمایشی برای تشخیص اختلال ADHD وجود ندارد. بیشتر بچه‌ها تعدادی از این علائم را در خود دارند، ولی برای تشخیص حتمی اختلال ADHD می‌بایست چندین علامت، آن هم به مدت حداقل ۶ ماه، در کودک وجود داشته باشد.

زمانی‌‌که متوجه شدید فرزندتان مبتلا به اختلال ADHD است، درباره‌ی روش‌های درمانی با پزشک صحبت کنید. درمان اغلب شامل مصرف دارو و رفتار‌درمانی است.

اختلال ADHD در نوجوانان

در سال‌های جوانی، بیش‌فعالی افزایش می‌یابد. شاید فرزندتان از نشستن طولانی‌مدت احساس ناراحتی و بی‌قراری کند.

بارکلی اشاره می‌کند: «از بارزترین علائم اختلال ADHD در این سنین، مشکل با زمان‌بندی، برنامه‌ریزی، داشتنِ انگیزه و… است.»

نوجوان مبتلا به اختلال ADHD برای تمرکز بر تکالیف مدرسه‌اش مشکل دارد، اما در بازی‌های ویدئویی خوب عمل کند؛ چون در این بازی‌ها پاداش فوری دریافت می‌کند.

همه‌ی نوجوانان احساساتی و تحت‌تأثیر هیجانات هستند؛ اما نوجوان مبتلا به اختلال ADHD در کنترل احساساتش بیش از سایرین مشکل دارد.

به دلیل تمایل به رفتارهای تکانشی، نوجوانِ مبتلا شاید کارهای خطرناکی انجام دهد؛ از جمله استفاده از الکل و مواد مخدر، پنهان‌کاری، دزدی و رابطه‌ی جنسی محافظت‌نشده.

بستن اختلال کاهش توجه – مجموعه‌ی سلامت من ۱۹۰,۰۰۰ ریال در این کتاب با اختلال کاهش توجه یا بیش‌فعالی آشنا می‌شوید. کتاب درباره نشانه‌های این اختلال، تشخیص و راه‌های درمان آن اطلاعات مفیدی به مخاطب نوجوان ارائه می‌دهد. افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن آشنایی با اختلال بیش فعالی ۹۰,۰۰۰ ریال در این کتاب با اختلال بیش‌فعالی، اختلال بیش‌فعالی در بزرگسالان، داروهای اختلال بیش فعالی، علائم بروز و روش‌های درمان آن‌ها آشنا می‌شویم. افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن من گاستون شیطون هستم ۲۳۰,۰۰۰ ریال این گاستون است. یک اسب شاخدار کوچولو، مثل همه‌ی اسب‌های دیگر... یا تقریبا مثل همه‌ی اسب‌های دیگر! گاستون بعضی وقت‌ها ناراضی است، بعضی وقت‌ها راضی نیست. بعضی وقت‌ها میترسد. بعضی وقت‌ها عصبانی است. و بعضی وقت‌ها خوشحال. همه‌ی این‌ها احساسات او هستند. و گاستون همه‌ی این حس‌ها را تجربه می‌کند؛ مثل تو. افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view بستن من بیش فعالم ۷۰,۰۰۰ ریال

سام گفتنی های بسیار دارد او راه هایی را برای تمرکز کردن ، منظم شدن ، توجه کردن ، حفظ آرامش، به خاطر سپردن چیزهای مختلف ، دوست یابی و ایجاد حس خوب در مورد خودش و نحوه ی کنار آمدن با اختلال کاستی توجه و پیش فعالی می شناسد .

افزودن به علاقه مندی افزودن به سبد خرید Quick view کتاب با موضوع بیش‌فعالی در کودکان جنبه‌های مثبت اختلال ADHD در کودکان

اختلال ADHD هیچ ارتباطی با هوش و استعداد شخص ندارد. علاوه‌بر این کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه اغلب ویژگی‌های مثبت زیر را از خود نشان می‌دهند:

خلاقیت

این کودکان به‌طرز اعجاب‌انگیزی خلاق و خیال‌پردازند. کودکی که در رؤیا فرو می‌رود و هم‌زمان ۱۰ فکر متفاوت در سر می‌پروراند، مخزنی از ایده‌های گوناگون است و شاید در آینده بتواند هنرمندی مبتکر شود. شاید کودکان مبتلا به اختلال ADHD به‌راحتی حواس‌شان پرت شود، ولی گاه آن‌ها متوجه چیزی می‌شوند که دیگران نمی‌بینند.

انعطاف‌پذیری

این کودکان می‌توانند یک‌باره گزینه‌های زیادی را در نظر بگیرند. آن‌ها فقط به یک انتخاب بسنده نمی‌کنند و پذیرای ایده‌های گوناگون هستند.

اشتیاق و خودانگیختگی

به‌ندرت پیش می‌آید که کودکان مبتلا به اختلال ADHD افرادی کسل‌کننده باشند. آن‌ها به مسائل گوناگونی علاقه‌مندند و شخصیتی سرزنده‌ دارند. به‌طور خلاصه، اگر شما را عصبانی نکنند، بودن با آن‌ها بسیار سرگرم‌کننده خواهد بود.

انرژی و انگیزه

این کودکان سرشار از انرژی و انگیزه هستند و برای موفقیت تلاش می‌کنند. هنگامی‌که آن‌ها مشغول انجام دادن کار مورد علاقه‌شان هستند، به‌راحتی نمی‌توان حواس‌شان را پرت کرد. به‌خصوص اگر آن فعالیت به صورت تعاملی یا عملی باشد.

آیا کودک من به اختلال ADHD دچار است؟

اگر کودک علائمی مانند بی‌توجهی، تکانشگری یا بیش‌فعالی از خود نشان می‌دهد، همواره به این معنی نیست که مبتلا به اختلال ADHD است. گاه برخی مشکلاتِ خاص پزشکی، اختلالات روان‌شناختی و وقایع استرس‌زایِ زندگی علائمی مشابه اختلال ADHD ایجاد می‌کنند.

به متخصص بهداشت روان مراجعه کنید تا احتمالات زیر را بررسی کند:

• اختلال یادگیری یا مشکلاتی در خواندن، نوشتن، مهارت‌های حرکتی و زبانی.
• وقایع مهم زندگی یا تجربیات دردناک مانند مرگ یک عزیز، طلاق یا قلدری (زورگویی).
• اختلالات روان‌شناختی از جمله اضطراب، افسردگی یا اختلال دوقطبی.
• اختلالات رفتاری مانند اختلال سلوک، اختلال دلبستگی واکنشی و اختلال نافرمانی مقابله‌ای.
• مشکلات پزشکی، از جمله مشکلات تیروئید، شرایط عصبی، صرع و اختلالات خواب.

آیا مراقبت‌های قبل از تولد می‌تواند به جلوگیری از اختلال ADHD کمک کند؟

گاه تنش‌های دوران بارداری موجب بروز چنین اختلالی در کودکان می‌شود. با حفظ سلامتی‌ خود در دوران بارداری می‌توانید احتمال ابتلای فرزندتان را به اختلال ADHD کاهش دهید. در این دوران، رژیم غذایی سالم و مراجعه‌ی منظم به پزشک اهمیت دارد؛ همچنین پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر نیز بسیار مهم است.

کودکانی که مادران‌شان در دوران بارداری سیگار می‌کشند، دو برابر بیشتر دچار اختلال ADHD می‌شوند. بر اساس برخی مطالعات، قرار گرفتن مادر باردار یا کودک در معرض سرب، به احتمال زیاد، رابطه‌ای مستقیم با اختلال ADHD دارد. محققان در سایر مطالعات، در حال بررسی ارتباط احتمالی بین تولد زودرس و اختلال ADHD هستند.

آیا رژیم غذایی در جلوگیری از اختلال ADHD نقش دارد؟

استفاده از رژیم غذایی سالم و متعادل، از سنین پایین، برای همه‌ی کودکان خوب است.

برخی از متخصصان معتقدند که تغییر رژیم غذایی کودک احتمالاً باعث کاهش رفتار بیش‌فعالی خواهد شد. بن فینگولد[۱] رژیم محبوب خود را برای کاهش بیش‌فعالی طراحی کرده است. هدف این رژیم غذایی حذف رنگ‌های مصنوعی، طعم‌دهنده‌ها و مواد نگهدارنده است. البته جامعه‌ی پزشکی این رژیم غذایی را قبول نکرده و برخی مطالعات نظریه‌ی فینگولد را رد کرده‌اند. با وجود این، بسیاری از والدینی که این رژیم غذایی را امتحان کرده‌اند، از بهبود رفتار کودک خود خبر داده‌اند.

در رابطه با اختلال ADHD و مصرف قند، هیچ‌گونه مدرک علمی‌ای‌ وجود ندارد. قندها و کربوهیدرات‌های فراوری‌شده با افزایش سریع سطح قند خون، بر میزان فعالیت کودک تأثیر می‌گذارند. افزایش قند خون باعث هجوم آدرنالین می‌شود و آدرنالین سطح انرژی را در کودک افزایش می‌دهد. به دنبال آن با کاهش سطح آدرنالین، فعالیت و خلق کودک «اُفت» می‌کند.

اگر والدین احساس می‌کنند خوردن برخی غذاها بر رفتار کودک تأثیر منفی می‌گذارد، توصیه می‌شود آن‌ها را از رژیم غذایی فرزند‌شان حذف کنند. بهتر است هربار یک غذا یا یک گروه غذایی را حذف کنید تا اگر تأثیری دیدید، بتوانید به آن دسته نسبت دهید؛ هرچند برخی کارشناسان فکر می‌کنند شاید تغییرات رفتاری در این برهه به دلیل نحوه‌ی تعامل افراد خانواده با یکدیگر باشد. در حقیقت، شاید رفتار کودک به دلیل توجه بیشتری که از والدین می‌گیرد، بهبود یابد، نه به دلیل رژیم غذایی!

در مجموع، زیاده‌روی نکنید و مزایا و خطرات رژیم حذفی را ارزیابی کنید. محدودیت بیش‌از‌حد در رژیم غذایی کودک منجر به کمبود تغذیه می‌شود. متخصصان تغذیه و پزشکان به شما کمک می‌کنند برنامه‌ی غذایی سالمی برای فرزندان‌تان تنظیم کنید.

[۱]. Ben Feingold

آیا داشتن یک برنامه‌ی روتین به جلوگیری از اختلال ADHD کمک می‌کند؟

برنامه‌ی روزمره و انتظارات مشخص برای همه‌ی کودکان و به‌ویژه آن‌هایی که مبتلا به اختلال ADHD هستند، سودمند است.

برنامه‌‌ای روزانه‌ فراهم کنید و آن را جایی نصب کنید که کودک شما بتواند آن را ببیند. به این ترتیب می‌داند که چه انتظاراتی از او دارید. این برنامه‌ی روزانه باید شامل زمان‌های مشخصی برای فعالیت‌های زیر باشد:

• بیدار شدن
• غذا خوردن
• بازی کردن
• انجام دادن تکالیف
• انجام دادن کارهای روزمره
• تماشای تلویزیون
• شرکت در فعالیت‌های بعد از مدرسه
• رفتن به رختخواب

بعد از اینکه جدول زمانی را مشخص کردید، هر روز تا حد امکان از آن پیروی کنید. اگر قرار است در برنامه خللی ایجاد شود، از قبل آن‌ها را به کودک خود توضیح دهید. اگرچه صِرفِ نصب برنامه از اختلال ADHD جلوگیری نمی‌کند، توانایی کودک را بهبود می‌بخشد و در انجام دادن وظایف به او کمک می‌کند.

مکانی را به کودکان بزرگ‌تر اختصاص دهید تا دور از حواس‌پرتی تکالیف‌شان را در آنجا انجام دهند؛ همچنین استراحت‌های‌ کوتاه‌مدتِ بین تکالیف به تمرکز فرزندتان کمک کند.

چگونه والدین با مدیریت رفتار خود می‌توانند از بروز اختلال ADHD پیشگیری کنند؟

بسیاری از درمانگران بر این باورند که والدین با مدیریت رفتارشان می‌توانند رفتار کودک را هم تحت‌تأثیر قرار دهید.

اولین قدم در مدیریت رفتار، ایجاد رابطه‌ی مثبت بین فرزند و والدین است. درمانگران می‌گویند هر روز اوقات مفیدی را با کودک بگذرانید. در این مدت، به او اجازه دهید فعالیتی را انتخاب کند. سپس دور از هرگونه دغدغه‌ای از بودن با فرزندتان لذت ببرید و به علایق او توجه کنید.

در قدم بعدی، هنگامی‌که کودک رفتار خوبی داشت، او را تشویق کنید. از کودکان بابت کار خوب‌شان تشکر کنید و برای‌ آن‌ها پاداشی در نظر بگیرید. کارشناسان به والدین توصیه می‌کنند که حداقل ۵ بار در روز به رفتار خوب کودک خود توجه کنند و او را تحسین نمایند.

متناسب با سن فرزندتان انتظاراتی معقول از او داشته باشید. به‌طور شفاف، برای کودک‌تان توضیح دهید که در چه صورتی به او پاداش خواهید داد. اگر چندین جایزه برای او در نظر دارید، اجازه دهید فرزندتان از بین آن‌ها انتخاب کند که کدام را می‌خواهد.

برای کودک مهم است که بداند از او چه انتظاری دارید. وقتی با او صحبت می‌کنید به چشمانش نگاه کنید. سپس تمام دستورالعمل‌ها را بسیار مشخص، ساده و مختصر بیان کنید و با صدای آرام آن‌ها را توضیح دهید. از فرزندتان بخواهید که دستورالعمل‌ها را دوباره تکرار کند تا مطمئن شوید که آن‌ها را درک کرده‌ است.

در نهایت، ثابت‌قدم باشید. برای مثال، اگر همیشه به رفتار خوبش پاداش ندهید، کودک دچار تناقض می‌شود.

 

ادامه‌ی این مقاله را در «علائم بیش‌فعالی در کودکان و راه‌های درمان آن چیست؟ – بخش دوم» بخوانید.

نوشته علائم بیش‌فعالی در کودکان و راه‌های درمان آن چیست؟ – بخش نخست اولین بار در کتاب هدهد پدیدار شد.